Bài 4
XSL Style Sheets (phần I)
X ML là cách tuyệt diệu cho ta sắp xếp dữ liệu để trao đổi chúng giữa các tổ chức và giữa các chương trình ứng dụng. Tuy nhiên, chẳng chóng thì chầy, ta sẽ khám phá sự đa diện của cơ sở dữ liệu khắp nơi. Và ngay cả có chuẩn XML rồi, ta vẫn cần một công cụ hiệu lực để trình bày dữ liệu trong nhiều kiểu khác nhau thích hợp cho áp dụng chế biến ở một nơi khác.
XSL – eXtensible Style Sheet (những trang diễn tả dáng điệu) là một ngôn ngữ chuẩn giúp ta biến đổi (transform) một tài liệu XML ra format khác, như HTML, Wireless (vô tuyến điện) Markup Language (WML), và ngay cả một XML khác. Lúc nguyên thủy, XSL được thiết kế để sanh ra nhiều HTML trong những dạng khác nhau tùy theo Style sheet. Tức là XSL thêm dáng điệu cho XML, vì chính bản chất của XML chỉ là một cấu trúc của những mảnh dữ liệu.
Thí dụ ta có hai Style sheet versions cho một XML, một cái dùng để tạo ra HTML cho trang Web thông thường trên computer, còn cái kia để tạo ra trang Web dùng cho Mobile Phone hay Pocket PC, những dụng cụ có màn ảnh nhỏ. Cả hai trang Web đều chứa cùng một số dữ liệu, có thể trên màn ảnh nhỏ thì giới hạn những dữ liệu quan trọng thôi, nhưng cách trình bày có thể rất khác nhau.
Tuy nhiên, sau đó không lâu, người ta thấy XML có thể được XSL biến đổi ra bất cứ Output Format nào, ngay cả chính XML. Có một version mới, rất hay của XSL vừa ra đời. Nó được gọi là XSL Transformations (XSLT).
Chúng ta sẽ lần lượt học các cú pháp thông dụng của XSL. Tuy không nhiều, nhưng nó giúp bạn có một ý niệm căn bản về kỹ thuật nầy để bạn có thể bắt đầu dùng XSL style sheets biến chế dữ liệu trong tài liệu XML. Muốn có một XSL reference đầy đủ , bạn có thể thăm trang http://www.w3.org/Style/XSL.
Nên nhớ là giống như XPath, XSL và XSLT chỉ là những tiêu chuẩn ấn định những gì ta đòi hỏi một chương trình áp dụng được thực hiện để hổ trợ chúng cần phải có. Tuy nhiên, ai triển khai chương trình đó, và bằng ngôn ngữ lập trình nào cũng được. Thí dụ như Microsoft cho ta MSXML version 3 để dùng XSL và XSLT.
Những trang XSL Style Sheet
Những trang XSL định nghĩa những style sheets (trang dáng điệu) để ta có thể áp dụng vào những tài liệu XML. Một style sheet chứa những chỉ dẫn (instructions) để bảo một XML parser làm cách nào phát sinh (generate) ra một tài liệu trình duyệt kết quả cho những dữ liệu trong một tài liệu XML.
Bản thân XSL style sheet cũng là một XML well-formed nhưng nó chứa những lệnh (commands) XSL và những câu HTML text dùng y nguyên cho output.
Để XML parser nhận diện được các lệnh trong một XSL, bạn phải khai báo (declare) một namespace trong root element, thường thường với một prefix xsl. Một Style sheet thường thường chứa một trong hai namespaces: cái namespace XSL nguyên thủy (http://www.w3.org/TR/WD-xsl) hay cái namespace mới XSLT (http://www.w3.org/1999/XSL/Transform). Microsoft XML parser (MSXML) từ version 3.0 trở lên đều hỗ trợ cả hai namespaces.
Xin lưu ý là Internet Explorer version 5.x dùng MSXML 2.5, nên không hỗ trợ namespace XSLT. Muốn khắc phục trở ngại ấy, hoặc là bạn cài đặt Internet Explorer version 6, hoặc là bạn cài MSXML3 trong Replace mode bằng cách dùng công cụ tên Xmlinst.exe để thêm chức năng hỗ trợ namespace XSLT trong IE v5.x.
Cái Root Element trong một tài liệu XSL document thường thường là một Element stylesheet. Nó chứa một hay nhiều Element Template để được matched (cặp đôi vì giống nhau) với dữ liệu trong tài liệu XML, thí dụ như tài liệu đặt hàng (order) dưới đây:
<?xml version="1.0"?> <Order OrderNo="1047"> <OrderDate>2002-03-26</OrderDate> <Customer>John Costello</Customer> <Item> <Product ProductID="1" UnitPrice="70">Chair</Product> <Quantity>6</Quantity> </Item> <Item> <Product ProductID="2" UnitPrice="250">Desk</Product> <Quantity>1</Quantity> </Item> </Order>Vì chính XSL style sheet cũng là một tài liệu XML, nên nó phải tuân theo mọi luật về một XML well-formed. Sau đây là một XSL style sheet đơn giãn có thể được áp dụng vào tài liệu order:
<?xml version="1.0"?> <xsl:stylesheet xmlns:xsl="http://www.w3.org/1999/XSL/Transform" version="1.0"> <xsl:template match="/"> <HTML> <HEAD> <TITLE>Northwind Home Page</TITLE> </HEAD> <BODY> <P>Customer Order</P> </BODY> </HTML> </xsl:template> </xsl:stylesheet>Style sheet nầy dựa trên namespace XSLT và chứa vỏn vẹn một template (bảng kẻm in) được áp dụng vào Root (biểu hiệu bằng dấu slash / là trị số của Attribute match) của tài lịệu XML và mọi Element bên trong của nó.
Một template thật thì gồm có một loạt Tags HTML sẽ hiện ra trong hồ sơ kết quả, nhưng trong trường hợp nầy cái Template không làm chuyện gì hữu ích; nó chỉ output (cho ra) một tài liệu HTML y nguyên như nằm trong XSL và không có chứa dữ liệu gì từ hồ sơ input XML. Để merge (hòa đồng) các dữ liệu trong XML vào XSL template, bạn cần phải dùng một ít lệnh (commands) XSL.
Lệnh value-of
XSL định nghĩa một số lệnh chế biến (processing commands) để trích dữ liệu ra từ một tài liệu XML và hòa nó vào một hồ sơ kết quả. Cái lệnh căn bản và hữu dụng nhất trong số nầy là lệnh value-of. Lệnh value-of chọn trị số (value) của một Element hay Attribute nào đó trong XML và hòa nó với hồ sơ output.
Lệnh value-of có dạng một XML Element trong XSL. Nó dùng một Attribute tên select có value là một XPath Location Path để trích ra một Node. Kết quả là value của (value-of) Node ấy. Do đó, khá hơn lần trước, bây giờ ta có thể trình bày dữ liệu của XML với lệnh value-of như sau:
<?xml version="1.0"?> <xsl:stylesheet xmlns:xsl="http://www.w3.org/1999/XSL/Transform" version="1.0"> <xsl:template match="/"> <HTML> <HEAD> <TITLE>Northwind Home Page</TITLE> </HEAD> <BODY> <P>Customer Order</P> <P>Order No: <xsl:value-of select="Order/@OrderNo"/> </P> <P>Date: <xsl:value-of select="Order/OrderDate"/> </P> <P>Customer: <xsl:value-of select="Order/Customer"/> </P> </BODY> </HTML> </xsl:template> </xsl:stylesheet>Cái Style sheet kỳ nầy trích ra Attribute OrderNo và trị số của các Elements OrderDate và Customer từ Element Order bằng cách dùng một XPath location path. Lưu ý là các XPath expressions ở đây thì tương đối với context node chỉ định trong match parameter của Element template (trong trường hợp nầy là Root Element, biểu hiệu bằng dấu slash / ).
Áp dụng Style sheet nầy vào hồ sơ đặt hàng (order) XML ta sẽ được HTML sau đây:
<HTML> <HEAD> <TITLE>Northwind Home Page</TITLE> </HEAD> <BODY> <P>Customer Order</P> <P>Order No: 1047</P> <P>Date: 2002-03-26</P> <P>Customer: John Costello</P> </BODY> </HTML>Lệnh for-each
Trong một tài liệu XML, có thể có nhiều Elements mang cùng một tên để nói đến một danh sách những thứ tưong tư. Thí dụ trong tài liệu đặt hàng có hai Element Item để diễn tả hai món hàng được đặt.
Hầu hết ngôn ngữ lập trình cho ta phương tiện để áp dụng cùng một cách chế biến cho mọi món trong nhóm. Như trong Visual Basic ta có FOR loop hay DO loop để iterate qua từng món trong bộ. Trong XSL cũng thế, bạn có thể dùng lệnh for-each để đi lần lượt qua từng Element trong nhóm, bằng cách dùng Attribute select để chỉ định những nodes mà bạn muốn làm việc.
Thí dụ ta có thể làm cho cái Style sheet hay hơn bằng cách liệt kê các Item trong Order thành một table:
<?xml version="1.0"?> <xsl:stylesheet xmlns:xsl="http://www.w3.org/1999/XSL/Transform" version="1.0"> <xsl:template match="/"> <HTML> <HEAD> <TITLE>Northwind Home Page</TITLE> </HEAD> <BODY> <P>Customer Order</P> <P>Order No: <xsl:value-of select="Order/@OrderNo"/> </P> <P>Date: <xsl:value-of select="Order/OrderDate"/> </P> <P>Customer: <xsl:value-of select="Order/Customer"/> </P> <TABLE Border="0"> <TR> <TD>ProductID</TD> <TD>Product Name</TD> <TD>Price</TD> <TD>Quantity Ordered</TD> </TR> <xsl:for-each select="Order/Item"> <TR> <TD> <xsl:value-of select="Product/@ProductID"/> </TD> <TD> <xsl:value-of select="Product"/> </TD> <TD> <xsl:value-of select="Product/@UnitPrice"/> </TD> <TD> <xsl:value-of select="Quantity"/> </TD> </TR> </xsl:for-each> </TABLE> </BODY> </HTML> </xsl:template> </xsl:stylesheet>Lần nầy trong Style sheet, ta bảo parser đi qua từng Element Item để lấy ra Attributes ProductID và UnitPrice của Element Product , và values của Elements Product và Quantity, rồi cho vào table.
Lưu ý ở đây các XPath expressions tương đối dùng cái Node chỉ định trong lệnh for-each làm context node. Trong trường hợp nầy nó là Node Item. Cuối của for-each loop là closing Tag của Element for-each (</xsl:for-each>) . Style sheet trên nầy khi áp dụng vào tài liệu đặt hàng sẽ cho ra HTML sau đây:
<HTML> <HEAD> <TITLE>Northwind Home Page</TITLE> </HEAD> <BODY> <P>Customer Order</P> <P>Order No: 1047</P> <P>Date: 2002-03-26</P> <P>Customer: John Costello</P> <TABLE Border="0"> <TR> <TD>ProductID</TD> <TD>Product Name</TD> <TD>Price</TD> <TD>Quantity Ordered</TD> </TR> <TR> <TD>1</TD> <TD>Chair</TD> <TD>70</TD> <TD>6</TD> </TR> <TR> <TD>2</TD> <TD>Desk</TD> <TD>250</TD> <TD>1</TD> </TR> </TABLE> </BODY> </HTML>Phần BODY của HTML trên hiển thị như sau:
Customer Order
Order No: 1047
Date: 2002-03-26
Customer: John Costello
ProductID Product Name Price Quantity Ordered 1 Chair 70 6 2 Desk 250 1
Lệnh Attribute
Đôi khi ta muốn tạo ra thêm một Attribute trong hồ sơ output với một trị số lấy từ tài liệu XML input. Thí dụ như tương ứng với mỗi tên của một Product, bạn muốn tạo ra một hyperlink để chuyển (pass) cái ProductID qua một trang Web khác, nơi đó sẽ hiển thị chi tiết về mặt hàng nầy.
Để tạo ra một hyperlink trong một hồ sơ HTML, bạn cần tạo ra một Element A (Anchor) với một Attribute href. Bạn có thể dùng lệnh Attribute của XSL để thực hiện chuyện ấy như minh họa trong Style sheet dưới đây:
<?xml version="1.0"?> <xsl:stylesheet xmlns:xsl="http://www.w3.org/1999/XSL/Transform" version="1.0"> <xsl:template match="/"> <HTML> <HEAD> <TITLE>Northwind Home Page</TITLE> </HEAD> <BODY> <P>Customer Order</P> <P>Order No: <xsl:value-of select="Order/@OrderNo"/> </P> <P>Date: <xsl:value-of select="Order/OrderDate"/> </P> <P>Customer: <xsl:value-of select="Order/Customer"/> </P> <TABLE Border="0"> <TR> <TD>ProductID</TD> <TD>Product Name</TD> <TD>Price</TD> <TD>Quantity Ordered</TD> </TR> <xsl:for-each select="Order/Item"> <TR> <TD> <xsl:value-of select="Product/@ProductID"/> </TD> <TD> <A> <xsl:attribute name="HREF">Products.asp?ProductID= <xsl:value-of select="Product/@ProductID"/> </xsl:attribute> <xsl:value-of select="Product"/> </A> </TD> <TD> <xsl:value-of select="Product/@UnitPrice"/> </TD> <TD> <xsl:value-of select="Quantity"/> </TD> </TR> </xsl:for-each> </TABLE> </BODY> </HTML> </xsl:template> </xsl:stylesheet>Áp dụng Style sheet nầy vào tài liệu đặt hàng XML, bạn sẽ có hồ sơ HTML sau:
<HTML> <HEAD> <TITLE>Northwind Home Page</TITLE> </HEAD> <BODY> <P>Customer Order</P> <P>Order No: 1047</P> <P>Date: 2002-03-26</P> <P>Customer: John Costello</P> <TABLE Border="0"> <TR> <TD>ProductID</TD> <TD>Product Name</TD> <TD>Price</TD> <TD>Quantity Ordered</TD> </TR> <TR> <TD>1</TD> <TD> <A HREF="Products.asp?ProductID=1">Chair</A> </TD> <TD>70</TD> <TD>6</TD> </TR> <TR> <TD>2</TD> <TD> <A HREF="Products.asp?ProductID=2">Desk</A> </TD> <TD>250</TD> <TD>1</TD> </TR> </TABLE> </BODY> </HTML>Phần BODY của HTML trên hiển thị như sau:
Customer Order
Order No: 1047
Date: 2002-03-26
Customer: John Costello
ProductID Product Name Price Quantity Ordered 1 Chair 70 6 2 Desk 250 1 Bạn có thể để Mouse cursor lên chữ Chair hay chữ Desk để thấy tên hyperlink của chúng hiển thị trong status bar của browser.
(còn tiếp)
